Trabzon haber ve basın tarihi gerek o kadar zengindir ki, Türk basınına kendisini kabul ettirerek , Haber yayıncılığında fark yaratmıştır. Bu zenginliğin içinde Akçaabat ise en onemli paya sahip ilçedir.

Geçmişten Günümüze Trabzonda Habercilik (TRABZON'DA ESKİ VE YENİ GAZETELER, DERGİLER, MECMUALAR, BÜLTENLER VE YILLIKLAR) Not: Trabzon haber ve basın tarihi gerek o kadar zengindir ki, Türk basınına kendisini kabul ettirerek , Haber yayıncılığında fark yaratmıştır. 

Hatta, İstanbul basınında ki birçok gazete Trabzonlu basın mensupları tarafından çıkartılmıştır. Samsun'dan Batum'a kadar Trabzon'a bağlı olan bölge şehirlerde birçok dergi ve gazete çıkmıştır. Fakat biz bu araştrmamızda sadece Trabzon ili Akçaabat ilçesi ve diğer ilçelerden örnekler sunuyoruz.

Bunların bile sayısı iki yüz altmış sekiz adedi aşmıştır. Trabzon'da ilk matbaanın kurulduğu 1865 yılından 1999 yılına kadar, ilk gazetenin çıktığı 1869 yılından bu tarihe kadar

• 103 gazete,
• 75 dergi,
• 21 mecmua,
• 33 bülten
• 37 adet yıllık yayınlanmıştır.

Bu basın rekoru Trabzon insanının karekterinin de bir yansımasıdır.

Toplam 269 çeşit etmektedir. 2007'ye kadar ki rakamları daha önce verdik. Bu rekor Trabzon Haber Basın İl Müdürlüğü nün, kurulmasından sonra daha köklü bir şekilde araştırılarak ortaya koyulmaya ve resmen arşivlenmeye başlanmıştır.

Böylece ileride daha güçlü bir basın ekolünün ve basın dünyasının Trabzon'da ve Akçaabatta ortaya çıkacağına dair inancımız tamdır. Zira, Trabzon Gazeteciler Cemiyeti, Karadeniz Yazarlar Birliği, Türkiye Yazarlar Birliği Trabzon Temsilciliği ve Trabzon Yazarlar birliği Akçaabat Gazeteciler cemiyeti gibi birçok basın ve yazar kuruluşu bu oluşumu canı gönülden desteklemektedir. Böylece Trabzon'daki çalışmalar Ankara'ya belgesel olarak ulaşmaktadır.

Savaş yıllarında bile aksamayan Trabzon -  Akçaabat haber basını elbette bundan sonra daha büyük üretimler yaparak, eserler yererek ülkemizin aydınlanmasına ve kalkınmasına katkıda bulunacaktır.

Trabzon da kitap dergi ve gazeteler 

Çağımızda ileri ülkelerle geri kalmış ülkeler arasındaki en büyük farkın kitap — dergi - gazete — kütüphane ve okuyucu farkı olduğunu her zaman belgeleriyle açıklıyoruz.

Hatta insanların kafasına okul yapmadan tarlasına okul kurulamadığının, kafasına bir bilgi yolu yapmadan tarlasından yol vurulamadığını zaman zaman örnekleriyle açıklayarak kültürlü olmanın, adam yetiştiren adam olmaya gayret etmenin değerine dikkat çekmekteyiz.

Bu yazımızda da ileri ülkelerle aramızdaki bu farkları kapatmak için son on yılda Trabzon'un bu konuda bütün Karadeniz bölgesine ve hatta bütün Türkiye şehirlerine nasıl örnek olduğunu belirtmeye çalışacağım.

Arşivimizdeki belgelerden yaptığımız tespitlere göre son 10 yılda Trabzon'da çıkan kitapların sayısı 53, gazetelerin çeşidi 30, dergilerin çeşidi ise 42'dir. Bu asgari rakamdır. Gerçek rakam bundan çoktur. Bu bir rekordur.

Trabzonluların son on yılda ilim ve kültüre, bilgili kalkınmaya ne kadar önem verdiklerini, ne kadar çok gazeteci, matbaacı ve yazar yetiştirdiklerini, okuyucu sayısını ne kadar arttırdıklarını, okullaşma oranında ne kadar ilerlediklerini, toplum bilgi ve kültür seviyesini ne kadar yükselttiklerini ortaya koymaktadır. Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz Alka Yayınevi ise yayın hayatına farklı bir soluk getirmiş yurt kitapları ülke genelinde ve avrupada okuyucularıyla buluşuyor. Kendilerine başarılar diliyoruz.

Sadece şunu vurgulamak istiyorum ki bu sevindirici tablonun en son örnekleri Trabzon Haber basın tarihine de Türkiye basın tarihine de geçmiştir. Bu kültürel gelişmeye katkıda bulunan ve imzasını atan herkese teşekkür ediyoruz.

Çünkü: Çocuklarımız artık kitaplarla büyüyecektir. 

Şimdi Rize'den Samsun'a kadar bütün Doğu ve Orta Karadeniz Şehirlerinde üniversitelerin kurulması da çok sevindiricidir. Trabzon Bâb-ı Âlisi devamlı güçlenmektedir.

Şöyle ki: Trabzon'da çıkan eski ve yeni yayınlar çok zengindir.

Anadolu Şehirleri içinde en birinci sayısal üstünlüğe ve kaliteye sahiptir. 

TRABZON'DA ESKİ VE YENİ GAZETELER

Trabzon'da çıkan eski ve yeni gazete, dergi, mecmua, bülten ve yıllıkların payı büyüktür.

Öyle ki: Anadolu'da yayınlanan ilk gazete Erzurum Envâr-ı Şarkiye (Doğunun nürları) gazetesi olurken Anadolu'da çıkan ikinci gazete Trabzon VİLÂYET GAZETESİ (1869) OLMUŞTUR.

(Bu gazetenin örnekleri Trabzon İl Halk Kütüphanesinde mevcuttur. Fakat, Anadolu'da ilk matbaa 1865 yılında kurulan Trabzon Vilayet Matbaasıdır ki Trabzon'un 22  vilâyet Sâlnâmesi (yıllıkları) de burada basılmıştır. (Bunlar da bugün Trabzon Belediyesi Kültür Müdürlüğü'nün bulunduğu Mahmut Goloğlu Kütüphanesindedir).

İşte, Trabzon'un, hatta 1925'e kadar Trabzon'a bağlı olan Samsun, Ordu, Giresun, Gümüşhane, Rize ve daha önce Trabzon'dan ayrılan Batum vilayetlerinin bile iktisadi, ilmi, siyasi, idari ve kültürel konuları bu yıllıklarda vardır. 

Bu bakımdan Trabzon basının geleceğini hazırlamak kadar geçmişini ve bugününü halka hizmet bakımından iyi tanımak lâzımdır. Bu nedenle bu araştırma ve incelememizde Trabzon matbuât ve neşriyât tarihinde yayınlanan örnekleri bilgilerinize sunmak istedik.

Akçaabat gazetesi, Avukat Vesim Eyüpoğlu tarafından yayınlanan gazete Akçaabat Halkevi’nin yayın organı olarak, 1944-1948 tarihleri arasında on beş günde bir toplam 93 sayı olarak yayınlanmıştır. Gazetenin etkin yazarları arasında Akçaabat Halkevi’nin genç kuşak aydınları yer almaktadır. Bunlar arasında yer alan Bilal Akıncı, Mahmut Üstün gibi isimler Trabzon’da yerel gazeteciğin gelişinde etkin olan isimler olacaktır.20 Türkiye’nin Çok Partili sisteme karar verdiği 1945 yılına gelinceye kadar Trabzon yerel basınının siyaset–basın ilişki, II. Meşrutiyet döneminden itibaren yaşamış olduğu önemli bir deneyime sahiptir. Bu deneyimin uzantısı olan üç gazete21 1945-1950 dönemi siyasal gelişmeleri içersinde kendi siyasal çizgilerini oluşturarak basın faaliyetini sürdürürken, yeni basın organları da tıpkı II. Meşrutiyet ve Milli Mücadele döneminde olduğu gibi basın-yayın hareketinin içerisindeki yerlerini almışlardır.

Bu gazeteler dışında 1945 sonrası Trabzon yerel basınında yer alan ve 1944 yılında34 Akçaabat Halkevi’nin yayın organı olarak yayınlanan “Akçaabat Gazetesi” yayın faaliyetlerini 1948 yılına kadar sürdürmüştür. Gazetenin ilk sayısında Bilal Akıncı tarafından yazılan “Akçaabat Çıkarken” başlıklı yazıda şu bilgilere yer verilmektedir: “Akçaabat, matbuat sahasına atılırken, maksat ve gayesinin nelerden ibaret olduğunu önceden hazırlanmış; gerek zirai, gerekse içtimai ve edebi mevzular üzerinde dikkat ve itina ile yürümeği esas prensip olarak kabul etmiştir. Gazetemiz eşsiz yurdumuzun, büyük Türk ulusunun her yönden ilerlemesi yolundaki, kudretli adımlarına uyarak Kazamızın yükselmesine ve bilhassa köylümüzün kalkınmasına hizmet etmek gibi en önemli ve kutsal bir vazifeyi üzerine almış bulunuyor. İşte okuyucularımızın fikri ihtiyaçlarıyla yakından meşgul olmak imkânını elde eden “Akçaabat” şimdiden kendini bahtiyar addetmekte ve sonsuz bir haz duymaktadır. “Akçaabat” bu haftadan itibaren, tayin ettiği ve tasarladığı bu esaslar dairesinde Halkevimiz tarafından neşrine başlanılarak okuyucularımıza sunulmuştur. Bugünkü hayat şartlarına ve medeniyet icaplarına en uygun bir şekilde iktisadi, içtimai ve edebi bahislerden başka ayrımca köy ve köycülük, sıhhi ve zirai öğütlerle kasaba ve köylerimize ait alakalı ve istifadeli haber ve bilgiler mümkün olduğu kadar, sütunlarımızda devamlı surette neşre çalışacağız. Şimdilik tek kanat yani iki sayfadan ibaret olarak çıkmak zarureti mevcut olmakla beraber Halkevimizin bu muvaffakiyeti, bazı vilayet ve kaza merkezlerimize bir örnek olacağı şüphesiz sayılabilir.

Karadeniz’in incisi mesabesinde olan ve verimli kazalardan birini teşkil eden Akçaabat’ın böyle bir gazeteye sahip ve malik bulunmasının takdirle karşılanacağına kuvvetli inanı vardır. Binaenaleyh “Akçaabat” çıkarken, ön sözümüz şu oluyor: Kazanacağı rağbet ve teveccüh “Akçaabat’ı daha mütekâmil ve daha parlak ve faydalı olmağa sevk edecektir ki, bu da makta ve gayemiz için kâfidir.” On beş günde bir yayınlanan bir ilçe gazetesi olarak; 1945 sonrasının siyasal mücadele ve oluşumlarından uzak kültürel,35 ekonomik36 ve sosyal37 alanda yazılan yazılarıyla faaliyetini sürdürürken, kısmen haber niteliği dışında siyasal söylemlerde bulunmamıştır.

35 Mahmut Üstün, “Trabzon Tarihinde Akçaabat’ın Önemi” Akçaabat Gazetesi, 9 Haziran 1944 gibi tarihi konuları kaleme alan dizi yazıları bulunmaktadır. Mahmut Üstün tarafından yazılan “Trabzon Tarihi” ve “Akçaabat Tarihi” başlıklı yazılar 1948 yılına kadar devam etmiştir. 36 İlçenin temel geçim kaynağı olan tütüncülük üzerine gazetede çok sayıda yazı yer almaktadır. Bu yazılan önemli bir kısmı gazetenin sahibi olan Vesim Eyüpoğlu tarafından yazılmıştır. Vesim Eyüpoğlu, “Tütün Satışları” ,Akçaabat Gazetesi, 15 Mart 1946. 37 Sosyal alanda en önemli yayınlar Akçaabat Halkevinin faaliyetlerinin gazete tarafından duyurulmasıdır. Bunun dışında ilçede kurulan Kültür Cemiyeti’nin faaliyetleri hakkında da bilgiler bulunmaktadır. Akçaabat Gazetesi, 3 Ekim 1944 “Kasabamızda Kültür Cemiyeti”, Cemiyetler ve Rolleri (Muhlis Kazancıoğlu). 38 Gazetenin son iki sayısında yere alan ve Kemal Kefeli tarafından yazılan iki makale dışında siyasal içerikli yazı yoktur. Kemal Kefeli, “ Uydurma Havadisler Karşısında” Akçaabat Gazetesi, 31 Mayıs 1948. Bu yazıda DP’liler tarafından toplumun uydurma bir takım söylemlerle kandırıldığı bilgisine ver verilmektedir. Kemal Kefeli, “Demokrasimizin Gelişme Yolu”, Akçaabat Gazetesi, 15 Temmuz 1948. Kefeli bu yazısında muhalefet eleştirisi yaparak şu ifadelerde bulunmaktadır: “Jandarmanın dipçiği, polisin tazyiki altında inim inim inleyen vatandaşlardan bahsediliyor. Bu cümlenin içinde suçlu vatandaşlara dahi devlet otoritesini temsil ve yurt nizamını sağlama vazifesi olan jandarma ve polisin müdahale etmesi arzusu mu saklıdır? Zira bize öyle geliyor ki Türkiye’de keyfi bir hareketle hiçbir vatandaşının burnu kazanmamış, en küçük bir müdahaleye maruz kalınmamıştır. Eğer kalınmışsa ebetteki mevki ve vazifesini kötüye kullanan her memur gibi suçun jandarma ve poliste kanunun pençesine teslim edilmiş ve cezasını görmüştür. Ne gariptir ki, en geniş ölçüde asayişin hâkim olduğu bir diyarda bu hatiplerden şu ifadeleri de işitiyoruz. Bu memlekette mal, namus ve haysiyet emniyeti yoktur. Bunu değil söylemek bile en büyük bir gaflettir, hatadır ve en az bir iftiradır. Acaba bu iddiada bulunanlara bir tecavüz vaki olmuş mudur? Ve farzı muhal böyle bir tecavüz karşısında vazifeli kimseler hareketsiz mi kalmış, varlıklarından şikâyetçi bulundukları asayiş memurları suçluyu himaye mi etmişlerdir.

Bunlan öğrenince Trabzon'un Türkiye'de halâ yedi kültür şehrinden biri oluşunun nedenlerini de kavramak mümkündür. Ancak buna Trabzon'daki matbaa, kütüphane, kitapevi ve yayın kuruluşlarını, hatta okulları da katmak lazımdır.

Akçaabat'ta ise son yıllarda internet haber siteleri on plana çıkmaktadır.
Akçaabat Yeni Haber gazetesi, Pulathane Haber Gazetesi ( Yazılı Basın)
akcatv.com,akcaabathaber.com,akcaabatajans.com,sebathaber,com,akcaabatinsesi.com,akcaabatpostasi.com (İnternet Siteleri)

Çünkü: Okumak ve yazmayı ilgilendiren her konu ve kuruluş basınla ilgilidir.

Ancak, basın kuruluşlarının eleştirici, araştırıcı ve tarafsız mücadelesi topluma zarar vereceklere karşı caydırıcı bir tedbir sağladığından basının topluma hizmetteki yeri çok daha güncel ve aktif olmaktadır.

Bu bakımdan Trabzon haber basınını her yönüyle güçlendirmeye çalışmalıyız.

Bu yazımız da bu bakımdan bir köklü hatırlatma ve uyarıdır. Zira, Trabzon basınının Trabzon tarihindeki hizmetlerini ortaya koymadan yeni kalkınma hizmetleri hakkıyla gerçekleştirilemez.